Telefon
+ 48 883 242 484
Zapraszamy
pn-pt: 9:00- 17:00

Rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych

Rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych

Ze swojej praktyki zawodowej notariusza mogę wyciągnąć jeden bardzo istoty wniosek dotyczący małżeństw. Osoby decydujące się na sformalizowanie swojego związku nie mają pojęcia, jakie prawne możliwości mają w zakresie małżeńskich ustrojów majątkowych. W zdecydowanej większości przypadków małżonkowie nie ingerują w automatyczne regulacje ustawowe. Skutkuje to zatem powstaniem pomiędzy nimi ustroju wspólności majątkowej z mocy prawa. Co więcej – nie mają świadomości, jakie dokładnie prawa i obowiązki wiążą się z tym ustrojem. Właśnie te dwa wnioski popchnęły mnie do tego, aby napisać artykuł na temat tego, jakie rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych (umownych) wyróżniamy w polskim prawie oraz czym się one charakteryzują. Właśnie tej materii będzie dotyczył dzisiejszy wpis.

Nie przedłużając już, serdecznie zapraszam do lektury.

Rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych – zawierając związek małżeński, mamy do wyboru kilka możliwości

Zanim wyjaśnię, jakie rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych przewiduje polskie prawo, ustalmy, czym właściwie jest ustrój majątkowy i czemu służy. Mówiąc krótko, małżeński ustrój majątkowy to zespół zasad, które określają wzajemne stosunki małżonków z punktu widzenia ich mas majątkowych, a także ich odpowiedzialności za zobowiązania. W zależności od tego, jaki ustrój majątkowy łączy małżonków, będziemy mieli do czynienia z różnymi zasadami dotyczącymi:

  • dostępu do przedmiotów majątkowych i środków pieniężnych osiąganych przez drugiego małżonka,
  • odpowiedzialności za długi drugiego z małżonków,
  • sposobu podziału majątku po ewentualnym rozwodzie.

Podstawowym ustrojem majątkowym, który powstaje z mocy prawa pomiędzy małżonkami z chwilą zawarcia małżeństwa, jest wspólność majątkowa małżeńska. Oznacza ona, że co do zasady od momentu zawarcia związku małżeńskiego wszystkie przedmioty nabyte trafiają do ich majątku wspólnego. Poza tym każdy z nich posiada swój własny majątek osobisty, do którego trafiają np. darowizny.

Jeśli chcielibyście Państwo dowiedzieć się, jakie dokładnie przedmioty trafiają do majątku wspólnego, a jakie do majątku osobistego, przeczytajcie także ten artykuł: Majątek wspólny a majątek osobisty.

Pozostawiając już ustawową wspólność majątkową z boku – na jakie inne umowne ustroje majątkowe małżonkowie mogą się zdecydować?

Wskazuje nam to wprost art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że:

„Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa”.

Omówieniem wszystkich czterech zajmę się poniżej.

Rozszerzenie lub ograniczenie wspólności ustawowej

  • Wspólność ustawowa rozszerzona – ustrój ten sprowadza się do tego, iż do majątku wspólnego włącza się te przedmioty, które w ustroju ustawowym należały do odrębnych majątków osobistych małżonków. Ustrój ten wykorzystuje się dość często, gdy na przykład jedno z małżonków było właścicielem mieszkania jeszcze przed ślubem, a oboje chcą, aby po jego zawarciu należało ono do ich majątku wspólnego. Po zawarciu intercyzy rozszerzającej wspólność ustawową, mieszkanie wejdzie w skład majątku wspólnego. Podobna zasada będzie działała w stosunku do innych przedmiotów. Wyjątek będą stanowiły jednak rzeczy i prawa, które charakteryzują się osobistym charakterem. Chodzi na przykład o przysługujące jednemu małżonkowi darowizny czy prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. alimenty).
  • Wspólność ustawowa ograniczona – w przypadku chęci ograniczenia wspólności ustawowej małżonków mamy do czynienia z sytuacją odwrotną do rozszerzenia tej wspólności. W tym przypadku na mocy umowy małżonkowie mogą postanowić, że część przedmiotów objętych w ustroju ustawowym majątkiem wspólnym zostaje włączona do majątków osobistych małżonków. W umowie można wskazać konkretne rzeczy lub prawa, które mają pozostać w osobistych majątkach małżonków.

Rozdzielność majątkowa i rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków

  • Ustrój rozdzielności majątkowej – skutkiem umownego ustanowienia rozdzielności jest zniknięcie lub niepowstanie majątku wspólnego małżonków. Każdy z małżonków posiada swój osobisty majątek, którym zarządza w sposób samodzielny. Każdy z małżonków jest właścicielem praw i przedmiotów majątkowych nabytych zarówno przed, jak i po ślubie. Małżonkowie nie odpowiadają za długi zaciągnięte przez drugiego małżonka.
  • Ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków – łączy zalety rozdzielności majątkowej z jednoczesnym zabezpieczeniem interesów małżonka, który na przykład w trakcie trwania małżeństwa zajmował się domem i dziećmi. Ustrój ten charakteryzuje się tym, że – pomimo ustanowionej rozdzielności majątkowej – w razie rozwodu małżonek, który zgromadził mniejszy majątek, będzie mógł domagać się od współmałżonka wyrównania dorobków.

Rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych. Podsumowanie

Jeśli już wiemy, jaki ustrój ma nas łączyć jako małżonków, naszą decyzję musimy prawnie sfinalizować u notariusza, podpisując tak zwaną umowę małżeńską majątkową w formie aktu notarialnego. Potocznie nazywa się ją także intercyzą. Taka umowa może być zawarta zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i w trakcie jego trwania. Więcej na jej temat w kontekście rozdzielności majątkowej przeczytacie Państwo w tym artykule: Intercyza jako umowa rozdzielności majątkowej.

Opracowała: Joanna Wieprzkowicz-Łyżeń

Źródło: Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy

„Lex est quod notamus”

To co piszemy, stanowi prawo


KONTAKT

ul. Jagiellońska 27, lok. 7
96-100 Skierniewice

Tel: 883 242 484
joanna.wieprzkowicz-lyzen@notariusze.lodz.pl