W sytuacji, w której nie jesteśmy w stanie załatwić pilnej sprawy osobiście, rozwiązaniem okazuje się być pełnomocnictwo. Jest to instytucja uregulowana w przepisach Kodeksu cywilnego, która umożliwia dokonanie danej czynności prawnej przez osobę, której ona nie dotyczy, a mimo wszystko wywiera skutki prawne względem osoby udzielającej pełnomocnictwa. Poprawność w zakresie udzielenia pełnomocnictwa jest bardzo istotna, bowiem udzielenie jej w niewłaściwej, wadliwej formie może skutkować nawet nieważnością czynności prawnej.
Z niniejszego artykułu dowiecie się Państwo:
- Czym jest, do czego służy oraz jakie wyróżniamy rodzaje pełnomocnictw?
- W jakich sprawach możemy je wykorzystać?
- Kto może zostać pełnomocnikiem?
- Kiedy należy udzielić pełnomocnictwa w formie aktu notarialnego?
- Czy pełnomocnictwo ma termin ważności?
Zapraszam do lektury.
Pełnomocnictwo w ujęciu prawnym
W najprostszym ujęciu, pełnomocnictwo jest upoważnieniem udzielanym drugiej osobie, aby ta działała w naszym imieniu i na naszą rzecz. Oczywiście dotyczy to jedynie spraw określonych w treści pełnomocnictwa. Już na wstępie warto zaznaczyć, iż osoba udzielająca pełnomocnictwa to mocodawca, natomiast osoba dokonująca czynności prawnej w jego imieniu to pełnomocnik.
Ustanowienie pełnomocnictwa wymaga złożenia przez mocodawcę, czyli osobę udzielającą pełnomocnictwa, tak zwanego oświadczenia woli. Warto zaznaczyć, że ta czynność prawna należy do grona czynności jednostronnych. Oznacza to, że do udzielenia pełnomocnictwa nie wymaga się zgody pełnomocnika. Natomiast pełnomocnik nie ma obowiązku korzystania z udzielonych mu kompetencji.
Zgodnie z tym, o czym wspomniałam wcześniej, mocodawca upoważnia pełnomocnika do dokonania określonych czynności. Na tej podstawie można wyróżnić następujące rodzaje pełnomocnictw, z którymi najczęściej możemy spotkać się w praktyce. Jest to pełnomocnictwo:
- ogólne – które musi być udzielone w formie pisemnej, pod rygorem nieważności. Ten rodzaj pełnomocnictwa upoważnia pełnomocnika do dokonywania tak zwanych czynności zwykłego zarządu. Przykładowo może być to pobieranie czynszu z najmu lokalu czy zakup samochodu.
- rodzajowe – które upoważnia pełnomocnika do dokonywania pewnego rodzaju czynności. W jego treści powinny znaleźć się dokładne wytyczne, które jasno wskazują na wykonanie owej czynności. Ten rodzaj pełnomocnictwa może dotyczyć na przykład zawierania określonych umów w imieniu mocodawcy.
- szczególne – które upoważnia pełnomocnika do dokonania konkretnej czynności prawnej, przykładowo- podpisania w jego imieniu umowy najmu.
Udzielenie pełnomocnictwa u notariusza
Ogólną zasada jest, iż jeżeli do ważności danej czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie. Stanowi o tym wprost art. 99 Kodeksu cywilnego. Zatem, jeśli chcemy umocować pełnomocnika, aby w naszym imieniu podpisał umowę przeniesienia własności nieruchomości, takiego pełnomocnictwa powinniśmy mu udzielić w formie aktu notarialnego. Dla przypomnienia dodam, że każda umowa sprzedaży nieruchomości dla swojej ważności wymaga złożenia wizyty u notariusza.
Do załatwienia jakich spraw powinniśmy jeszcze udzielić pełnomocnictwa u notariusza?
- Odrzucenie spadku przed notariuszem.
- Zawarcie umowy spółki (m.in. partnerskiej, komandytowej, z ograniczoną odpowiedzialnością czy akcyjnej).
- Zbycie udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (czynność ta wymaga formy pisemnej z notarialnie poświadczonymi podpisami).
- Przeniesienie użytkowania wieczystego.
- Ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości.
Kto może zostać pełnomocnikiem?
Najważniejszym wymogiem względem pełnomocnika jest fakt posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych. Zasadniczo więc pełnomocnikiem może zostać zatem osoba fizyczna, która jest pełnoletnia.
Czy udzielone pełnomocnictwo ma termin ważności?
Pora na ulubione sformułowanie prawników: to zależy.
Przede wszystkim w treści pełnomocnictwa możemy określić termin jego ważności. Jeśli jednak tego nie zrobimy, takie pełnomocnictwo może zostać odwołane w każdym czasie. Wówczas należy złożyć pełnomocnikowi oświadczenie woli o odwołaniu pełnomocnictwa oraz poprosić go o zwrot dokumentu będącego podstawą jego udzielenia.
Warto również pamiętać, iż umocowanie wygasa z chwilą śmierci mocodawcy albo pełnomocnika.
Pełnomocnictwo – podsumowanie
Pełnomocnictwo z całą pewnością stanowi wygodną alternatywę, gdy nie jesteśmy w stanie osobiście dopełnić pewnych czynności. Mimo że zazwyczaj dla jego ważności wystarczająca jest forma pisemna, warto pamiętać o tym, iż każde pełnomocnictwo może zostać udzielone również notarialnie. Wówczas mamy pewność, że dokument jest poprawnie sformułowany, a pełnomocnik będzie mógł go użyć nawet wielokrotnie. Pamiętajmy bowiem, iż udzielenie pełnomocnictwa we właściwej formie i zakresie jest bardzo istotne. Wadliwe pełnomocnictwo może skutkować nieważnością umowy zawartej na podstawie takiego dokumentu.
Opracowała: Joanna Wieprzkowicz-Łyżeń
Źródło: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny